Peyvəndlərin daşınması və saxlanmasındakı ən böyük çətinlik sayılan soyuducu zəncir tamamilə keçmişə çevrilə bilər.
HİT.az xəbər verir ki, Böyük Britaniyada yerləşən bir biotexnologiya şirkətinin hazırladığı və insanlar üzərində sınaqlarına başlanan yeni peyvəndlər, -20°C-dən +40°C-yə qədər geniş temperatur aralığında sabit qala bilir.
Peyvəndlər müasir tibbin ən mühüm nailiyyətlərindən biri kimi qiymətləndirilir və dünya üzrə milyonlarla insanın həyatını xilas edib. Lakin bu dərmanların paylanması və saxlanması prosesindəki ən ciddi logistik maneə, əksəriyyətinin dəqiq şəkildə soyudulmuş şəraitdə qorunması zərurətidir. Xüsusilə dünyanın ucqar və ya inkişaf etməkdə olan bölgələrində, aşıların istehsal məntəqəsindən son istifadəçiyə qədər bu kritik soyuq zənciri qorumaq həm çətin, həm də olduqca baha başa gəlir.
Ənənəvi soyuducu zəncir sistemindəki qırılmalar və ya qeyri-kafilik səbəbilə, istehsal olunan peyvəndlərin təxminən yarısının istifadəyə çatmadan yararsız hala düşdüyü və israf olduğu ehtimal edilir. Bu hal, artıq çətin şəraitdə yaşayan və infrastrukturu zəif olan əhalilər üçün peyvəndə çıxışı ciddi şəkildə məhdudlaşdırır. Etibarlı soyutma sistemlərinə çıxışın məhdud olduğu yerlərdə, həyat qurtaran dozaların çatdırılması hələ də ciddi bir problem olaraq qalır.
Lakin Birləşmiş Krallıq mərkəzli “Stablepharma” adlı biotexnologiya şirkəti bu dərin problemi aradan qaldıra biləcək inqilabi bir həll yolu təqdim edə bilər. Şirkət, insan üzərində sınaqları başlayan və qlobal peyvənd paylanmasında potensial inqilab hesab edilən dünyanın ilk soyuducuya ehtiyac duymayan peyvəndlərini inkişaf etdirdiyini açıqlayıb. Bu iddialı layihə Birləşmiş Krallıq hökuməti və “Milli Sağlamlıq və Qayğı Araşdırmaları İnstitutu” (NIHR) ilə sıx əməkdaşlıq çərçivəsində irəliləyir.
“Stablepharma”nın bu sahədəki ilk namizədi, “SPVX02” adlandırılan və tetanus-difteriya peyvəndinin xüsusi şəkildə yenidən formullaşdırılmış versiyasıdır. Bu innovativ aşı, ənənəvi versiyalarından əsas fərqi ilə seçilir: -20°C kimi donma nöqtəsində və +40°C kimi yüksək temperaturda belə sabit qala bilir və soyudulmadan 18 ayadək raf ömrünə malikdir. “SPVX02” hal-hazırda Sauthempton Universiteti Xəstəxanasında kritik klinik sınaqlardan keçir.
Bu termosabit peyvənd texnologiyası, israfın əhəmiyyətli dərəcədə azaldılması ilə yanaşı, ən böyük təsirini peyvəndə çıxış sahəsində göstərə bilər. Soyuq zəncir məcburiyyətinin aradan qalxması ilə, tibb mütəxəssisləri həyat qurtaran dozaları əvvəllər əlçatmaz olmuş uzaq kəndlərə, münaqişə bölgələrinə və ya zəif infrastrukturlu həssas icmalara daha sürətli və asan şəkildə çatdıra biləcəklər. Bu inkişaf, qlobal sağlamlıq bərabərsizliyinin azaldılmasına böyük töhfə verə bilər.
“Stablepharma”nın vizyonu yalnız bir peyvənd ilə məhdudlaşmır. Şirkət, soyuducuya ehtiyac duymayan formata uyğunlaşdırıla biləcək 60-dan çox peyvənd namizədi müəyyən edib. Həmçinin, hazırlanmış istehsal prosesinin soyutma və ya dondurma mərhələsi olmadan, ildə milyonlarla dozanın istehsalına uyğun şəkildə asanlıqla miqyaslana biləcəyi gözlənilir.
Klinik sınaqların uğurla tamamlanacağı təqdirdə, “Stablepharma”nın bu inqilabi soyudulmayan peyvəndlərin 2027-ci il kimi erkən bir tarixdə dünya üzrə istifadəyə verilməsi mümkün ola bilər. Bu inkişaf, peyvəndlərin istehsalından tətbiqinə qədər bütün prosesi əsaslı şəkildə dəyişdirmə və qlobal peyvənd əlçatanlığını əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırma potensialına malikdir.
Samir
