Ötən gündən etibarən İspaniya, Fransa və Portuqaliyada eyni anda elektrik kəsintiləri yaşanıb.
Bu, ölkələrin iflic vəziyyətə düşməsinə səbəb olub. Xüsusən nəqliyyatın hərəkəti dayanıb, işıqforlar, metrolar və tramvaylar fəaliyyətsiz qalıb.
Bəs bir neçə ölkədə eyni anda təkrarlanan hadisənin səbəbi nədir?
Mövzu barədə Fransa Strateji Araşdırmalar mərkəzinin rəhbəri Naim Asas Bizim.Media-ya danışıb. Hökumətin hadisəni araşdırdığını deyən Asas, hadisə ilə bağlı mümkün ssenariləri də qeyd edib. O, bildirib ki, ilkin hesabatlara və bir neçə Avropa enerji agentliyinə əsasən, səbəblər çoxşaxəli və bir-biri ilə əlaqəlidir:
1. Avropa enerji şəbəkəsinin struktur zəiflikləri:
Avropanın elektrik şəbəkəsi bir neçə milli şəbəkəni birləşdirən sinxronlaşdırılmış sistemlə işləyir. Bu birləşmiş sistem səmərəliliyi təmin etsə də, eyni zamanda sistemik həssaslıq yaradır. Şəbəkənin bir hissəsində baş verən əsas bir dalğalanma və ya nasazlıq, xüsusilə fövqəladə mexanizmlər vaxtında reaksiya verməsə, bir neçə bölgəyə sürətlə yayılıb çökməyə səbəb ola bilər.
2. Fiziki pozuntu – Fransadakı meşə yanğını
Cənubi Fransada, Mont Alaric bölgəsində ciddi bir meşə yanğını baş verib və bu ərazi kritik yüksək gərginlikli ötürmə xətlərinin yaxınlığında yerləşir. İlkin araşdırmalara görə, bu xətlərin zədələnməsi, xüsusilə Cənubi Fransa ilə İber Yarımadası arasında olan şəbəkədə genişmiqyaslı pozuntuya səbəb ola bilər. Yüksək gərginlikli xətlər zədələndikdə avtomatik ayırma protokolları işə düşür və bu, qonşu şəbəkələrin ani balanssızlıqla çökməsinə yol aça bilər.
3. Potensial kibertəhlükə:
Rəsmi olaraq təsdiqlənməsə də, bəzi siyasi mənbələr və kibertəhlükəsizlik analitikləri kibertəhlükə ehtimalını nəzərdən keçirirlər. Geosiyasi gərginliklər və hibrid müharibə taktikalarının artması fonunda enerji şəbəkələri kimi kritik infrastrukturların hədəf alınması strateji silaha çevrilib. Bu elektrik kəsintisinin sırf texniki səbəblərlə baş verib-vermədiyi və ya əlaqələndirilmiş zərərli müdaxilələrin olub-olmadığı ilə bağlı araşdırmalar davam edir.
4. Enerji keçidi ilə bağlı çağırışlar:
Bu hadisə həm də daha dərin bir struktur problemini üzə çıxarır: Avropanın ekoloji səbəblərlə bərpa olunan enerji mənbələrindən artan istifadəsi, şəbəkəni daha mürəkkəb və bəzən daha az stabil edir. Günəş və külək enerjisi kimi bərpa olunan mənbələr təbiətcə qeyri-sabitdir. Kifayət qədər ehtiyat sistemləri (məsələn, genişmiqyaslı batareya saxlancları və ya tez reaksiya verən enerji stansiyaları) olmadıqda, qəfil balanssızlıqlar böyük kəsintilərə səbəb ola bilər.
5. Fövqəladə halların idarə olunması və bərpa:
Xoşbəxtlikdən, əksər milli operatorlar hadisəyə tez reaksiya verdilər. Fransada elektrik bir çox bölgələrdə bir saat ərzində bərpa olundu. İspaniya və Portuqaliyada isə şəbəkənin daha dərin pozulması səbəbilə bərpa işləri bir qədər uzun çəkdi. Bununla belə, bu hadisə daha ciddi nəticələrə səbəb ola biləcək zəiflikləri üzə çıxardı”.
Tehran Orucoğlu, Bizim.Media
