Yod – ürək sağlamlığından ruh halına qədər bir çox vacib funksiyanı dəstəkləyən elementdir və çatışmazlığı ciddi sağlamlıq problemlərinə yol aça bilər.
Pravda.az bildirir ki, uzunmüddətli pəhriz saxlayan və vegan qidalanan şəxslərdə daha çox müşahidə edilən yod çatışmazlığı, bir çox xəstəliyin yaranmasına zəmin yaradır.
Yod çatışmazlığı nədir?
Bədən tərəfindən istehsal olunmayan, yalnız qidalar vasitəsilə qəbul edilən yod, tiroid hormonlarının sintezi üçün həyati əhəmiyyət daşıyan kimyəvi elementdir. Yodun kifayət qədər qəbul olunmaması vəziyyətinə yod çatışmazlığı deyilir. Bu hal, bir çox orqana təsir göstərərək, ümumi sağlamlığı zəiflədə bilər.
Yod çatışmazlığı niyə vacibdir?
Yod birbaşa olaraq tiroid hormonlarının sintezinə təsir edir. Bu hormonlar isə böyümə, hüceyrə yenilənməsi və metabolizmanın düzgün işləməsinə cavabdehdir. Yodun azlığı tiroid funksiyalarını pozur, bu da guatr və digər xəstəliklərin yaranmasına səbəb olur.
Xüsusilə hamiləlik və körpəlik dövründə yod çatışmazlığı zəka geriliyi və beyin zədələrinə gətirib çıxara bilər.
Yod çatışmazlığına nə səbəb olur?
Əsas səbəblər bunlardır:
Yodsuz duz istifadəsi
Uzunmüddətli duz pəhrizləri
Çiy brokoli və brüssel kələmi kimi bəzi qidaların həddən artıq qəbulu
Aşırı flor məruz qalması
Siqaret çəkmək
Vegan və ya vegeteryen qidalanma
Hamiləlik
Yod çatışmazlığının əlamətləri:
Sürətli çəki artımı
Yorğunluq və halsızlıq
Davamlı üşümə hissi
İmmunitetin zəifləməsi
Saç tökülməsi
Dərinin quruluğu
Qəbzlik
Menstrual pozuntular
Depressiya
Ürək döyüntüsündə ləngimə
Hamiləlikdə düşük və erkən doğuma səbəb ola bilər
Hamilə qadınların yoda olan ehtiyacı artır. Bu dövrdə baş verən yod çatışmazlığı düşük və ya ölü doğumla nəticələnə bilər. Həmçinin erkən doğum riski də artır. Yeni doğulan körpədə isə aşağıdakı fəsadlar yarana bilər:
Zəka geriliyi
Karlıq və dilsizlik
Çəpgözlük
Əlillik
Nevroloji, psixoloji və intellektual pozğunluqlar
Yod çatışmazlığı hansı xəstəliklərə səbəb ola bilər?
Tiroid xərçəngi
Avtoimmun xəstəliklər
Prostat, döş və yumurtalıq xərçəngi
Ürəkdə böyümə
Zehni pozuntular
Müalicə necə aparılır?
Diaqnoz üçün qan və ya sidikdə yod səviyyəsi yoxlanılır. Çatışmazlıq aşkar edildikdə, həkim tərəfindən kalium yodid və ya kalium yodat tərkibli əlavələr təyin olunur. Gündəlik 150 mq-dan artıq olmayan dozalarda istifadə edilir. Əlavə olaraq, təbii yod mənbələri olan qidalara da üstünlük verilməlidir: ispanaq, soya paxlası, pazı, balqabaq, sarımsaq, yulaf, düyü, makaron, paxlalılar, ağ çörək, yumurta, kartof, banan və s.
Əminə Bayramova
