Hər ölkənin xalqına tarix boyu ilham verən bir neməti olub. Türkmən xalqının da ilhamvericisi məşhur Axal-Təkə atlarıdır. Hansı ki, zaman-zaman bu gözəl atların şərəfinə şeirlər yazılıb, mahnılar bəstələnib.
Hafta.az-ın yazdığına görə, Türkmənistanda geniş tanınan “Atçapar”, “Göroglunun at oynadışı”, “Atlık”, “Bedev” mahnıları əfsanəvi Axal-Təkə atlarının gözəlliyini çatdırmaqla yanaşı, həm də nəsillər arasında əlaqə rolunu oynayır, zəngin mədəni irsi və xalqın onların simvolları ilə qırılmaz əlaqəsini xatırladır. Diqqətlə qorunan bu nəğmələr Axal-Təkə atlarını tərənnüm edən bayram və şənliklərdə səslənməkdə davam edir.
Məsələn, məşhur “Atçapar” mahnısının necə yarandığına dair qədim bir əfsanə var. Rəvayətlərdə deyilir ki, xalq arasında Kəl baxşı kimi tanınan Aydoğdunun oğlu Əllabərdi böyük bir şənlikdə dütar çalarkən kənd qəfil düşmən hücumuna məruz qalır. Gənc musiqiçinin gözləri önündə gedən şiddətli döyüşdə igid türkmən atlıları görünməmiş şücaət göstərərək düşməni darmadağın edirlər. Ertəsi gün təcrübə ilə bağlı xatirələrini bölüşən Kəl baxşı gördüklərini melodiyaya çəkmək və qəhrəmanların xatirəsini əbədi saxlamaq üçün yenidən dütarı götürür. Yeni melodiyanın ifasını tamamlayan Kəl baxşı tamaşaçılara müraciət edərək döyüşçülərin şücaətini və Axal-Təkə atlarının sədaqətini tərənnüm edən bu melodiyanın bundan sonra “Atçapar” adlanacağını bildirir.
Türkmən xalqının çoxsaylı əfsanələri arasında məşhur baxşı Qaradiəli Göklən haqqında hekayə xüsusi yer tutur. Bir gün o, insanların çox olduğu bir toy şənliyinə gəlir. Bütün ətraf kəndlərin sakinləri bu əlamətdar hadisənin sevincini bölüşmək üçün məclisdəydilər. Dütarın füsunkar melodiyası gecə saatlarına kimi səsləndi. Məclisin qızğın vaxtında qonaqlardan biri məşhur musiqiçiyə yaxınlaşaraq, uzaq səfərə hazırlaşdığını deyib və yola çıxmazdan əvvəl ondan melodiyalardan birini ifa etməsini xahiş edib. Ətrafdakıların marağından ilhamlanan Qaradiəli Göklən adamları dərindən təsirləndirən yeni əsərini ifa edib. Bundan sonra qonaq baxşıya xüsusi hədiyyəsi olduğunu bildirib və minnətdarlıq əlaməti olaraq ona gözəl Axal-Təkə atını bağışlayıb. Belə bir səxavətdən dolayısı təsirlənən baxşı qonaqlara üz tutaraq bildirib ki, bundan sonra əsər bu ecazkar melodiyanın doğulması naminə öz atından belə səxavətlə vaz keçənin şərəfinə “Atlıq” adlanacaq.
