“Son günlərdə Cənubi Asiya yenidən təhlükəli bir dalana dirənib. Hindistanda baş verən faciəli terror hadisəsindən dərhal sonra Pakistan günahlandırıldı—hücumun təfərrüatları hələ aydınlaşmamış, araşdırma aparılmamış və etibarlı sübutlar olmadan. Təəssüf ki, bu cür avtomatik ittihamlar Hindistanın böhranlara verdiyi cavabda təkrarlanan bir modelə çevrilib və bu, regional sabitlik üçün ciddi təhdid yaradır”
Bunu Moderator.az-a açıqlamasında pakistanlı ekspert Qeysər Nəvvab deyib.
Onun sözlərinə görə, bu cür tələsik mühakimələr yalnız gərginliyi artırmaqla kifayətlənmir. Eyni zamanda beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini daha dərin və uzunmüddətli strateji məsələlərdən yayındırır—xüsusilə Hindistanın İndus Sular Sazişinə (IWT) qarşı getdikcə daha aqressiv yanaşması və həyati əhəmiyyətli su resurslarına nəzarət etmək istəyi bunun bariz nümunəsidir:
“Hindistanın son zamanlar Cammu və Kəşmirdə səsləndirdiyi ritorikası və həyata keçirdiyi su bəndi tikintiləri İndus Sular Sazişini zəiflətməyə yönəlmiş məqsədli bir addım təsiri bağışlayır. 1960-cı ildə imzalanmış və Dünya Bankının vasitəçiliyi ilə əldə edilmiş bu saziş regional sülhün təməl daşlarından biridir. Müharibələrə və siyasi çalxantılara baxmayaraq, Pakistanın İndus, Chelum və Çenab çaylarına çıxışını təmin edib. Lakin Hindistanın uzunmüddətli məqsədi əməkdaşlıq deyil, nəzarət kimi görünür. Mövcud infrastruktur hələ ki suların tam istiqamətləndirilməsinə imkan verməsə də, Hindistan bənd tikintilərini sürətləndirərək gələcəkdə Pakistanın su axınını tənzimləmək və məhdudlaşdırmaq niyyətindədir. Bu cür addımlar təkcə Pakistanın su təhlükəsizliyini təhdid etmir, həm də təhlükəli bir presedent yaradır. Əgər beynəlxalq çay sazişlərinin toxunulmazlığına məhəl qoyulmazsa, Nil, Amazon və ya Mekong kimi digər çay hövzələrində də bənzər münaqişələr yarana bilər və bu da qlobal su diplomatiyasını sarsıdar. Suyun geosiyasi silah kimi istifadəsi humanitar dəyərlərə ziddir. Çaylar həyatın, kənd təsərrüfatının və ekosistemlərin qaynağıdır—onlar zorakılıq və ya cəza aləti olmamalıdır. Problemi daha da ağırlaşdıran amil isə hücumdan cəmi bir neçə dəqiqə sonra Hindistan mediasında yaranan aqressiv informasiya axınıdır. Öndə gedən Hindistan media orqanları dərhal Pakistanı günahlandırdı—bu isə hər hansı etibarlı araşdırma üçün çox tez idi. Bu cür dezinformasiya nümunələri inamı sarsıdır və gərginliyi alovlandırır. İctimai diqqəti xarici düşmənə yönəltməklə Hindistan öz daxili problemlərindən—etnik gərginliklərdən, artan qütbləşmədən və iqtisadi təzyiqlərdən—yayınır. Bu şəraitdə Pakistanı günahlandırmaq daxili siyasi məqsədlərə xidmət edir, lakin bu, sərhədlərarası gərginliyi təhlükəli şəkildə artırır”.
Pakistanlı ekspert vurğulayıb ki, Hindistanın qarşıdurma mövqeyi, sazişləri tərk etməklə hədələməsi və hərbi hazırlıq vəziyyəti yalnız Pakistana deyil, bütün Cənubi Asiyaya zərər verir:
“Demək olar ki, iki milyard insana ev sahibliyi edən bu region dayanıqlı inkişaf, yoxsulluğun aradan qaldırılması və iqlimə davamlılıq kimi prioritetlərə yönəlməlidir. Əvəzində isə bu bölgə münaqişə və düşmənçilik dövrlərinə sürüklənmək riski ilə üz-üzədir. Digər tərəflər tərəf tutmağa tələsərkən, Çin balanslı və məsuliyyətli diplomatik mövqe nümayiş etdirib. Pekin ümumi şəkildə terrorizmi qınayıb və regional sülhə çağırış edib—əsassız ittihamları və alovlandırıcı ritorikanı dəstəkləmədən. Bu təmkinli yanaşma qlobal güclər və beynəlxalq təşkilatlar da daxil olmaqla digərləri üçün nümunə təşkil edir. Davamlı sülhə aparan yeganə real yol dialoq, diplomatiya və qarşılıqlı hörmətdən keçir. Müharibə həll yolu deyil—bu, liderliyin və təxəyyülün iflasıdır. Pakistan daim sülh tərəfdarı olub və etimad yaradıcı tədbirləri müdafiə edib. Biz Kəşmir, su və ya təhlükəsizlik kimi bütün məsələlərin danışıqlar masasında müzakirəsinə açığıq. Lakin sülh qarşılıqlılıq tələb edir. Pakistan təkbaşına danışa bilməz. Hindistan da eyni səmimiyyəti nümayiş etdirməli, qlobal aktorlar isə ədalətli vasitəçilər kimi çıxış etməlidir—passiv müşahidəçilər kimi deyil. Biz Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı (İƏT) və nüfuzlu vətəndaş cəmiyyətləri də daxil olmaqla qlobal tərəfdaşlara çağırış edirik ki, bu məsələdə fəal mövqe sərgiləsinlər. Dünya birtərəfli saziş pozuntularına, əsassız ittihamlara və suyun silah kimi istifadəsinə qarşı laqeyd qala bilməz. Pakistan təcavüzkar deyil—zərər çəkən tərəfdir. Pakistan aşağı axın ölkəsidir, yəni su manipulyasiyasından ilk zərər görən tərəfdir və sülhü zəiflədən tələsik mühakimələrin hədəfinə çevrilir. Gəlin münaqişənin Cənubi Asiyanı müəyyənləşdirməsinə imkan verməyək. Bu an əməkdaşlıq, məsuliyyət və ortaq inkişaf vizyonu üçün dönüş nöqtəsi olsun”.
Mehin Mehmanqızı
