Səyyad Aran 1995–2005-ci illərdə Milli Məclisinin I və II çağırış deputatı olub. O, 2024-cü ildən yenidən Milli Məclisdə təmsil olunur. II çağırış dövründən VII çağırışa qədər olan zamanda isə Səyyad Aran müxtəlif vəzifələrdə çalışıb. O, 2006–2010-cu illərdə Azərbaycanın İstanbul şəhərində baş konsulu, 2012–2024-cü illərdə isə Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi sədrinin birinci müavini vəzifəsində işləyib. Səyyad Aran həmçinin ədəbi və publisistik fəaliyyətlə məşğuldur. Uzun müddət jurnalist kimi fəaliyyət göstərən müsahibimiz, bir neçə kitabın müəllifi və Azərbaycan Yazıçılar Birliyi İdarə Heyətinin üzvüdür.
Mia.az Səyyad Aranın Modern.az saytına müsahibəsini təqdim edir.
- Uzun müddətdən sonra yenidən parlamentə qayıtmağınız öz istəyiniz idi, ya təklif gəldi?
- Həyatda olan YAP-ın yaradıcıları və ya “91-lər”lə əlaqələriniz qalırmı? Hansıları ilə dostluq münasiətiniz davam edir, hansıları ilə ümumiyyətlə əlaqənizi kəsmisiniz?
- Siyasətdə hamı ilə dost olmaq nə dərəcədə mümkündür?
- Dostlarınız qocalıb sanki...
- Fiziki baxımdan yox, siyasi baxımdan qocalıblar elə bil.
- “91-lər”dən danışmışkən, o siyahıya təsadüfən düşən insanlar var idimi?
- Şahlar Əsgərov bizə müsahibəsində qeyd edirdi ki, “91-lər” əslində “92-lər” olmalıdır. Çünki Heydər Əliyevi Bakıya dəvət edənlərdən biri də Əblüfəz Əliyev (Elçibəy) idi.
- Jurnalist, siyasətçi, deputat, diplomat, yazıçı Səyyad Aran var. Hansı biri kimi müraciət edək sizə?
- 1990-cı illərin əvvəlindən bu yana siyasətdə nələr dəyişib?
- Müxalifətin sıradan çıxmasını nə ilə əlaqələndirirsiniz?
- 1999-cu ildə Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin 10 illik yubileyi Şəhriyar adına mədəniyyət evində keçirilmişdi. Tədbirə YAP-a rəsmən dəvət də göndərilmişdi. Yubileydə ideologiya şöbəsinin müdiri olaraq siz və partiyanın təşkilat şöbəsinin müdiri Siyavuş Novruzov iştirak etmişdi. Zaman keçdikcə isə iqtidar-müxalifət arasında münasibətlər bu konteksdən tamamilə çıxdı. Bunu nə ilə əlaqələndirirsiniz?
- 30 il əvvəlin parlament mühiti indi yoxdur...
- Həmin dövrdən hələ də çıxa bilməmisiniz deyəsən...
- Elədir. Mən köhnə başla, əqidə və düşüncə ilə danışıram. 30 il əvvəl necə danışırdımsa, indi də eləyəm. Mənim məqsədim bütün əsaslarla camaata kömək etməkdir. İnsanların dərdi prizmasından etdiyim çıxışlar anlaşılmaz qarşılanır. Deyirlər ki, mən Allah etməmiş, guya dövləti-hökuməti tənqid edirəm. Məsələn, sonuncu dəfə abidələrlə bağlı çıxışım. Çox hörmətli Sahibə xanım mənim adımdan üç söz dedi. Hansı ki, onların heç birini mən deməmişəm. Əslində mənim çıxışım belə olub: "Bu abidələr pasportlaşdırılırsa, bunun sonrakı aqibəti nə olacaq? Onsuz da bunların bir çoxu uçulub dağılıb. Hamımız şimal zonasında görürük bunu. O abidələrin ömründən, sarayından gündə bir kərpic düşür. Yəni dağılıb gedir. Nəzarət olmur, ciddi nəzarət yoxdur bu abidələrə. Amma necə etmək olar? Bunları hansısa iş adamına vermək olar ki, “gəl bərpa elə, burada bir şey yarat”.
Bunun başqa yolu yoxdur. Mən İsmayıllıdan başlayaraq Balakənə qədər nə qədər bu abidələrdən görmüşəm... Biz məsələ qaldırırıqsa, bunun sonrakı halını da düşünməliyik. Pasportlaşdırdıq, hə, nə olsun? Bəs sonra? Bax o sonranın cavabını tapmaq lazımdır. Bu abidələr milli mənsubiyyətimizin tarixidir. Orada bizim nələrimiz yatır, Allah bilir. Hələ birindən də istifadə edib dünyaya səs salan kino çəkdilər - “Qorxma mən səninləyəm”. Polad Bülbüloğlunun başçılığı ilə. O abidənin vəziyyəti necədir? "Daşınmaz abidələrin pasportlaşdırılması" sözünün əleyhinəyəm. Əcəba, bu nə ifadədir: daşınmaz abidələrin... Abidə elə abidədir də. Kimin ağlına gələr ki, Qız qalasının yerini dəyişdirsin. Əlaqədar orqanlar bu məsələ ilə bağlı sözlərini deməlidirlər. Həm Mədəniyyət Nazirliyi, həm Turizm Agentliyi və sair. Mən çıxış yolunu bunların iş adamlarına verilməsində görürəm. Onlar o yeri abadlaşdıra bilər, indi məsləhətləşmələr yolu ilə orada nə iş görmək istəyir, müzakirə edə bilər. Görünür, bunların obyektində belə çoxlu tarixi yerlər var. Hamısına pul çatdırmaq olmur. İş adamları buna pul qoya bilər".
Amma dedilər ki, mən demişəm ki, pasportlaşdırma nəyə lazımdır. Elə söz deyərlər? Mən prosesin ikinci mərhələsi ilə maraqlanırdım. Mən o qalaların qorunması, filmdə istifadə edilən əşyaların, ekvivalentin çıxarılaraq satılması, təbliğ olunmasının tərəfdarı idim. Məni anlamadılar və hörmətli spikerimiz Sahibə xanım məni jurnalistlərin dilinə saldı.
- Anlaşılmamağınızın səbəbi nədir? Bəlkə qocalmısınız?
- Milli Məclisə bəzən avtobusla getdiyinizi görürük...
- Niyə maşın almamısınız?
- Buna cəmiyyətin inanması bir az çətin olacaq. Üç çağırış deputat olmusunuz, diplomat kimi fəaliyyətiniz olub, Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsində yüksək vəzifə tutmusunuz. Azərbaycanda bu vəzifələri tutub maşını olmayan adam tapmaq mümkün deyil. Heç 5-6 minlik maşın da almaq imkanınız olmadı?
- Heç dost-tanışınız olmadımı sizə maşın hədiyyə etsin?
- Suallarımıza ədəbiyyat adamı kimi cavab verirsiniz. Maraqlıdır, hələ də kitab oxuyursunuzmu?
- Kimləri?
- 1991-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) üzvüsünüz, 2004-cü ildən İdarə Heyətinin üzvü olmusunuz. Bu birliyin hazırkı fəaliyyəti ictimaiyyətdə birmənalı qarşılanmır. Siz birliyin fəaliyyətini necə qiymətləndirirsiniz, AYB konservativliyini qorumalıdırmı, ya gənclərə yer vermək vaxtı gəlib?
- Yazıçılar Birliyi sizə nə verə bilib? Kəramət Böyükçöl birliyin üzvü deyil, amma ən tanınmış yazara çevrilib...
- Demək bir az da ədəbi kənara qoymaq, müstəqil olmaq lazımdır. Bu baxımdan Azərbaycan Yazıçılar Birliyi yazarların müstəqilliyi əlindən alır?
- Özünüz də vurğulayırsınız, nəşriyyatların sayı çoxdur. Azad kapitalizmin dövründə SSR-dən qalan bir qurumun müstəqil Azərbaycanda fəaliyyət göstərməsi nə üçün lazımdır?
- İmişlinin digər deputatı Razi Nurullayevdir. Müzakirələr aparırsınızmı, aparırsınızsa fikirləri ilə nə dərəcədə razısınız?
- Siz İmişliyə tez-tez gedirsinizmi?
- Təmsil etdiyiniz İmişlidə 30 ildə nələr dəyişib? Hansı yenilikləri görürsünüz, hansı problemlər hələ də qalır?
