Azərbaycan Respublikası müstəqillik əldə etdikdən sonra xarici siyasətini balanslaşdırılmış, çevik və milli maraqlara əsaslanan şəkildə qurmağa çalışıb. Bu istiqamətdə İsraillə formalaşan münasibətlər xüsusi diqqətə layiqdir. Tərəflər arasında qarşılıqlı anlaşmaya, iqtisadi-ticari maraqlara, enerji təhlükəsizliyinə və hərbi əməkdaşlığa əsaslanan çoxşaxəli tərəfdaşlıq son illərdə daha da dərinləşmişdir.
İsrail Azərbaycanı 1991-ci ildə müstəqillik qazandıqdan dərhal sonra tanımış, 1992-ci ildə isə diplomatik münasibətlər qurulmuşdur. 2023-cü ildə Azərbaycanın Tel-Əvivdə səfirlik açması münasibətlərin yeni mərhələyə qədəm qoyduğunu təsdiqləyir. Bu, həm də İsraildə yaşayan təxminən 80 minlik Azərbaycan yəhudisinin iki ölkə arasında körpü rolunu oynadığı bir şəraitdə baş verir.
Enerji sektoru ikitərəfli münasibətlərin əsas dayaqlarından biridir. Azərbaycan İsrailin xam neft tədarükündə önəmli rol oynayır. Bununla yanaşı, SOCAR-ın İsrailin “Tamar” qaz yatağında pay sahibi olması, münasibətlərin təkcə ixracat yönümlü deyil, həm də sərmayə əsaslı olduğunu göstərir.
Hərbi sahədə əməkdaşlıq xüsusi strateji əhəmiyyət daşıyır. İsrail istehsalı olan texnologiyalar Azərbaycanın müdafiə qabiliyyətini artırmış, 2020-ci ildəki Vətən müharibəsində öz təsirini açıq şəkildə göstərmişdir. Eyni zamanda, İranın bölgədəki təhdidlərinə qarşı ortaq baxış bu əməkdaşlığın təhlükəsizlik yönümünü gücləndirmişdir.
İqtisadi, mədəni və ictimai əlaqələr də yüksələn xətlə inkişaf edir. Azərbaycandakı yəhudi icmasının təhlükəsiz və firavan yaşaması, dini dözümlülüyün nümunəsi kimi dünyaya təqdim olunur. İsraildəki Azərbaycan diasporu da ölkəmizin maraqlarını beynəlxalq platformalarda müdafiə edən mühüm qüvvə kimi çıxış edir.
Nəticə olaraq, Azərbaycan–İsrail münasibətləri təkcə ikitərəfli səviyyədə deyil, həm də regional və qlobal təhlükəsizlik baxımından strateji əhəmiyyətə malikdir. Bu tərəfdaşlıq, bölgədə sabitlik və qarşılıqlı etimadın möhkəmlənməsinə xidmət edən nümunəvi əməkdaşlıq modelidir.
Azər Yadigaroğlu
