Qızılın kainatda necə əmələ gəldiyinə dair yeni iz tapan elm adamları elementin mənşəyi ilə bağlı təməlqoyma ehtimalını araşdırırlar. Bu kəşf kosmosa əsaslanan mədənçilik anlayışını da dəyişə bilər.
Kolumbiya Universitetinin tədqiqatçıları 2004-cü ildə müşahidə edilən nəhəng maqnitar partlayışının qeydlərini araşdırıblar. O zaman tam məlum olunmayan qamma-şüa siqnalı alimlərin hazırladığı nəzəri modellə demək olar ki, üst-üstə düşürdü. Bu siqnalın ağır elementlərin əmələ gəlməsinin izi olduğu düşünülür.
Maqnetarlar güclü partlayışlardan sonra əmələ gələn və çox güclü maqnit sahələrinə malik olan neytron ulduzların xüsusi növləridir. Bir çay qaşığı maqnitar material Yer kürəsində təxminən 1 milyard ton ağırlığında olardı.
Onların səthində zaman-zaman “ulduz titrəmələri” baş verir və bu hadisələr zamanı böyük miqdarda enerji ayrılır. Tədqiqatçılar bu nəhəng partlayışların ulduzun qabığından maddəni partlatdığını və uyğun şəraitdə bu maddənin qızıl kimi elementlərə çevrilə biləcəyini düşünürlər.
NASA-nın 2027-ci ildə işə salmağı planlaşdırdığı COSI (Compton Spectrometer and Imager) teleskopu belə nəhəng maqnit partlayışlarını tədqiq edəcək. Beləliklə, qızılın və digər ağır elementlərin mənşəyi haqqında daha dəqiq məlumat əldə etmək mümkün olacaq.
Tədqiqatı qiymətləndirən ekspertlər bildirdilər ki, əldə edilən məlumatlar ümidverici olsa da, hələlik qəti sübut təqdim etmir. Maqnitarların mürəkkəb quruluşuna görə hər partlayışın qızıl əmələ gətirə bilməyəcəyi bildirilir.
