Rusiya əcnəbilərə yeni sığınacaq statusu verəcək genişmiqyaslı qanun layihəsi hazırlayıb. Daxili İşlər Nazirliyi tərəfindən hazırlanan qanun layihəsi dörd fərqli müdafiə növü təqdim edir: qaçqın statusu, müvəqqəti sığınacaq, siyasi sığınacaq və müvəqqəti müdafiə.
Hafta.az-ın RBC-ya istinadən yazdığına görə, mövcud qanun yalnız qaçqın statusu və müvəqqəti sığınacaqla bağlı məsələləri tənzimlədiyi halda, yeni tənzimləmə əsasən Ukraynadan gələn kütləvi miqrasiya dalğalarının təcrübəsini nəzərə alır. 2024-cü ilin məlumatlarına görə, Rusiyada cəmi 216 nəfər qaçqın statusu aldığı halda, 9867 nəfər müvəqqəti sığınacaq alıb.
Qanun layihəsində mühafizə sorğularının qəbulu üçün çox müfəssəl meyarlar nəzərdə tutulur. Müvəqqəti sığınacaq tələbləri “ənənəvi ailə dəyərlərinin qorunmaması”, “rusofobiyaya qarşı düşmənçilik” və ya “işgəncə riski” kimi əsaslarla edilə bilər. Siyasi sığınacaq konstitusiyaya və ya beynəlxalq hüquqa zidd olmayan siyasi baxışlarına görə nəzarət altında olan şəxslərə verilir. Müvəqqəti müdafiə statusu silahlı münaqişə kimi kütləvi miqrasiya hallarında qüvvəyə minəcək. Bununla belə, diqqəti çəkən bir detal ondan ibarətdir ki, müraciətlər yalnız Rusiya ərazisindən edilə bilər və elektron müraciət imkanı yoxdur.
Ekspertlər və insan haqları müdafiəçiləri diqqəti qanunun məzmunundan çox onun icrasına yönəldiblər. Hüquq müdafiəçisi Svetlana Qannuşkina (xarici agent statusu ilə) qeyd edir ki, Rusiyada qaçqın statusunun verilməsi olduqca nadir haldır və qanunlar çox vaxt kağız üzərində qalır. Hüquqşünas Vadim Klyuvqant isə hesab edir ki, meyarların qeyri-müəyyənliyi səbəbindən qərarlar özbaşına ola bilər. Bildirilir ki, mücərrəd anlayışların, xüsusən də “ənənəvi dəyərlər”in şərhi praktikada uyğunsuzluqlara gətirib çıxarır.
Qanun layihəsinin ən diqqət çəkən məqamlarından biri də qaçqınlara mənzil yardımı göstərmək öhdəliyinin aradan qaldırılmasıdır. Bu təcrübənin “həddindən artıq baha başa gəldiyi” və 1993-cü ildən tətbiq edilmədiyi əsaslandırılıb. Layihə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Qaçqınlar Konvensiyasına uyğun olması iddiası ilə hazırlansa da, islahatın məhdudiyyətləri, xüsusən də siyasi sığınacaq statusunun çox nadir hallarda verilməsi və qaçqınlara verilən hüquqların məhdudlaşdırılması islahat məhdudiyyətlərini ortaya qoyur.
