Özbəkistanın İqtisadiyyat və Maliyyə Nazirliyi bəyan edib ki, eks prezident İslam Kərimovun qızı Gülnarə Kərimovanın xaricdən qaytarılan aktivləri səhiyyə və təhsilə yönəldilir. Öz növbəsində ilk xərcləmə hesabatı ölkənin Ali Məhkəməsinin bəyanatı ilə yanaşı yayılıb.
Hafta.az-ın yazdığına görə, bu arada, fəallar Kərimovanın başqa bir Avropa ölkəsində - Belçikada müsadirə edilmiş kapitalının taleyindən narahatdırlar. Brüssel bu vəsaitin yalnız yarısını Daşkəndə qaytarmaq niyyətində olduğunu açıqlayıb.
Özbəkistan hakimiyyəti son 10 ildə həbsdə olan Gülnarə Kərimova ilə bağlı bir anda iki açıqlama verib.
Bu ilin əvvəlində Kərimova Zəngiata rayonundakı qadın təcridxanasından həmin ərazidəki cəzaçəkmə koloniyasına köçürülüb. Son bir neçə gündə fərqli Özbəkistan nəşrləri öz mənbələrinə istinadən məhkumun bu müəssisəni tərk etdiyini yazıb.
Aprelin 23-də Özbəkistan Ali Məhkəməsinin mətbuat katibi Əziz Abidov bu xəbərləri təkzib edərək, məlumatların “reallığa uyğun olmadığını” vurğulayıb.
Bir gün sonra iqtisadiyyat və maliyyə nazirinin müavini Otabek Fozilkərimov Kərimovanın İsveçrədə ona qarşı açılmış cinayət işi üzrə istintaq çərçivəsində müsadirə edilən və Özbəkistana qaytarılan on milyonlarla dollarının necə xərcləndiyi barədə ilk hesabat yayıb.
Daşkənd vilayətinin Almalık şəhərində keçirdiyi mətbuat konfransında Fozilkərimov geri qaytarılan 87 milyon dollar vəsaitin Özbəkistanın səhiyyə və təhsil sektorları arasında bərabər şəkildə bölüşdürüldüyünü açıqlayıb.
Nazirlikdən verilən məlumata görə, səhiyyə sistemində bu vəsaitlər aşağıdakı kimi xərclənib:
Respublika üzrə 231 doğum evinə 23 növdə 5841 ədəd müasir tibbi avadanlıq alınıb, 11 mindən çox tibb işçisi hazırlanıb, doğum evlərində tibbi xidmətlərin göstərilməsinə dair 29 milli protokol və təlimat beynəlxalq standartlara uyğun işlənib hazırlanıb və yenilənib, daha 1400-dən çox tibbi avadanlığın gətirilməsi planlaşdırılır.
Özbəkistan hakimiyyətinin təqdim etdiyi hesabata görə, Kərimovanın təhsil sektoruna ayırdığı 43,5 milyon dollar pulun 23,5 milyon dolları informasiya texnologiyaları və təhsil imkanlarının təkmilləşdirilməsi layihəsinin həyata keçirilməsinə sərf edilib. Yerdə qalan 20 milyon dolların isə məktəblərin kanalizasiya sisteminin modernləşdirilməsinə xərclənməsi planlaşdırılır.
Kərimovanın İsveçrədə dondurulmuş pulları “İşonç” (Trast) fonduna köçürülüb və onun vasitəsilə ələ keçirilən vəsaitlər geri qaytarılır.
“Ishoncha” saytının məlumatına görə, 2022-ci ilin sonunda İsveçrə Özbəkistana 95 milyon dollar qaytarıb. İqtisadiyyat Nazirliyinin məlumatına görə, bunun 87 milyon dolları sosial layihələrə yönəldilib. Qalan 8 milyon dolların taleyi naməlum olaraq qalır.
Ümumilikdə, Özbəkistan hökumətinin tələbi ilə Kərimovanın İsveçrə banklarındakı 840 milyon dollar məbləğində aktivləri dondurulub. Rəsmi açıqlamalara görə, indiki mərhələdə söhbət mənşəyi artıq qeyri-qanuni hesab edilən ümumilikdə 313 milyon dolların qaytarılmasından gedir.
"Bu pul rəsmən müsadirə olunur, çünki dondurulduqdan sonra standart hüquqi prosedur həyata keçirilir. İstintaq zamanı vəsaitlərin qanunsuz əldə edildiyi müəyyən olunarsa, onlar müsadirə olunur və geri qaytarıla bilər. Biz prinsipə əməl edirik: müsadirə olunan bütün vəsaitlər Özbəkistan xalqının xeyrinə qaytarılmalıdır", - İsveçrənin Özbəkistandakı səfiri Konstantin Obolenski deyib.
Daşkənd İsveçrədən aldığı vəsaitin xərclənməsi barədə məlumat verməzdən bir gün əvvəl iki xarici təşkilat Kərimovanın başqa bir Avropa ölkəsində - Belçikada pullarının taleyi ilə bağlı narahatlığını ifadə edən bəyanat yayıb.
Bu ilin mart ayında Brüssel məhkəməsi “korrupsiya və çirkli pulların yuyulması” cinayətləri nəticəsində yarandığı iddia edilən 216 milyon dollar dəyərində aktivlərin müsadirə edilməsinə qərar verib. Belçika mətbuatının yazdığına görə, bu vəsaitlər də Kərimovaya məxsusdur və 2014-cü ildə dondurulub.
Həmçinin bildirilir ki, Belçika indiki mərhələdə dondurulmuş pulun yalnız yarısını Özbəkistana köçürməyə razılaşıb, qalan hissəsini isə öz xəzinəsinə göndərmək niyyətindədir.
Özbəkistan İqtisadiyyat və Maliyyə Nazirliyi Daşkəndin hələ də Belçika hökuməti ilə danışıqlar apardığını bildirir.
Gülnarə Kərimovanın xaricdən Özbəkistana qaytarılması prosesini araşdıran Londonda yerləşən Central Asia Due Diligence təşkilatının rəhbəri Əlişir İlhamov Brüsselin mövqeyindən çaşıb.
"Belçikanın nə üçün müsadirə olunmuş vəsaitin yarısını saxlamağa qərar verdiyi bəlli deyil. Bu vəziyyət BMT Konvensiyasının aktivlərin mənşə ölkəyə qaytarılmasını nəzərdə tutan 57-ci maddəsinə ziddir. Bu korrupsiyanın əsas qurbanları Özbəkistan vətəndaşları olduğundan, bütün vəsaitlər bu insanların xeyrinə qaytarılmalı idi. Bu prinsiplər Belçika hakimiyyəti tərəfindən xüsusilə kobud şəkildə ələ keçirildi və onların kobud şəkildə ələ keçirildi. agentlik”, - İlhamov deyir.
Özbəkistan Baş Prokurorluğunun hesablamalarına görə, Kərimovanın “dövlət və vətəndaşların mənafeyinə” vurduğu zərərin ümumi məbləği 1 trilyon 270 milyard 200 milyon sum, 1 milyard 651,8 milyon dollar və 26,1 milyon avro təşkil edib. O, həm Avropada, həm də ABŞ-da bir sıra beynəlxalq cinayət işlərində və təhqiqatlarda müttəhimdir.
Digər məsələlərlə yanaşı, Avropa ölkələri Kərimovanı Özbəkistanda fəaliyyət göstərən iri telekommunikasiya şirkətlərindən yüz milyonlarla dollar rüşvət almaqda və müxtəlif korrupsiya sxemləri ilə çirkli pulları yumaqda ittiham edirlər.
2020-ci ilin martında Daşkənd Şəhər Məhkəməsi Gülnarə Kərimovanı cinayətkar qrup yaratmaqda, dələduzluqda, mənimsəmə və mənimsəmə yolu ilə oğurluqda, cinayət fəaliyyətindən əldə edilən gəlirlərin leqallaşdırılmasında və digər cinayətlər törətməkdə təqsirli bilib və 13 il 4 ay müddətinə azadlıqdan məhrum edilib.
